Kao dan sjećanja na radnike koji su svoje živote izgubili na radnom mjestu, Međunarodna organizacija rada (ILO ) proglasila je 28.april – Međunarodni dan zaštite na radu.
I nažalost to je najčešće jedini dan kada se o tome posebno govori ili kada je radnik teško povređen ili onda kada imamo povredu sa smrtnim ishodom.
Zaštita i zdravlje na radu jedno je od osnovnih i elementarnih prava radnika, garantovano i regulisano Ustavom Republike Srpske, Zakonom o zaštiti na radu, Zakonom o radu i brojnim podzakonskim aktima.
I pored činjenice da je ova oblast normativno uređena, stanje zaštite i zdravlja na radu u Republici Srpskoj nije na zadovoljavajućem nivou, što jasno pokazuje veliki broj povreda na radu, broj težih povreda na radu, nažalost i povreda sa smrtnim ishodom, radnika koji nisu obučeni za bezbjedan i zdrav rad, „pro forme“ donesen Akt o procjeni rizika, a da ne govorimo o stresu na poslu, takozvanom bornoutu i mentalnom zdravlju radnika.
Podaci u izvještaju Inspektorata rada, govore da je svaka druga inspekcijska kontrola iz oblasti zaštite na radu neuredna, a sankcije za poslodavce koji ne primjenjuju propise ne postoje ili su čak stimulativne, što ukazuje na neophodnost izmjene zakonske regulative koja se odnosi na propisivanje sankcija.
Samo u prošloj godini imamo 76 težih , a 10 povreda sa smrtnim ishodom, takav trend povreda se nastavlja i u ovoj godini. Napominjemo da je ovaj broj veći, s obzirom da su ovo samo podaci povreda prijavljenih Inspekciji rada, a svjedoci smo činjenice da imamo veliki broj neprijavljenih povreda.
Najugroženije djelatnosti su građevinarstvo, elektroprivreda i drvna industrija, gdje gledajući kroz godine postoji kontinuitet rasta povreda na radu.
Izrazito mali broj inspektora zaštite na radu, ne može da odgovori ni najosnovnijim potrebama, a neophodno je značajno pojačati inspekcijske kontrole u ovoj oblasti.
Na inicijativu Saveza sindikata Republike Srpske, Vlada Republike Srpske, usvojila je Strategiju zaštite na radu u Republici Srpskoj za 2021-2024.godinu, čiji je primarni cilj bio izrada Jedinstvenog centralnog registra povreda na radu.
Ova aktivnost nije realizovana i mi još uvijek nismo dobili Jedinstveni centralni registar povreda na radu u Republici Srpskoj, koji predstavlja digitalizaciju povreda na radu, lakših, težih i povreda sa smrtnim ishodom.
Savez sindikata Republike Srpske ponovo je pokrenuo aktivnosti u vezi realizacije Strategije, posebno u vezi donošenja Centralnog registra povreda na radu i trenutno čekamo odgovor Ministarstva rada kao glavnog nosioca aktivnosti na realizaciji Strategije, posebno u vezi izrade Centralnog registra, jer ovakav pristup Ministarstva, ovako bitnoj i važnoj aktivnosti je potpuno neprihvatljiv.
Veoma zabrinjava činjenica da niko ne odgovara u slučaju teže povrede na radu ili povrede sa smrtnim ishodom, što govori da je neophodno pooštriti kazne u važećim zakonskim propisima kako poslodavci u ovakvim slučajevima neće ostati bez posljedica, a radniku i njegovoj porodici neophodno je obezbijediti uslove za pristojan život.
Savez sindikata Republike Srpske insistira da se hitno realizuje usvojena Strategija zaštite na radu , te krene u izradu izmjena i dopuna zakonskih i podzakonskih propisa u ovoj oblasti, sa posebnim akcentom na poslove vođenja zaštite i zdravlja na radu , izradi akta o procjeni rizika te povredama na radu………
Dakle, neophodno je prije svega organizacija i provođenje mjera zaštite na radu, primjena preventivnih mjera, osposobljavanje radnika za bezbijedan i zdrav rad, redovno ispitivanje opreme i sredstava za rad.
Poseban problem predstavlja činjenica da se velik broj povreda na radu ne prijavljuje, da se povrede dešavaju zbog ne preduzimanja adekvatnih zaštitnih mjera od strane poslodavca, naročito tamo gdje imamo neprijavljene radnike i radnike angažovane kod podizvođača radova, gdje nije izvršena obuka radnika za bezbijedan i zdrav rad, te kod pslodavaca koji nema zaposlenog radnika na poslovima zaštite i zdravlja na radu.
Prošlo je vrijeme preventivnih i savjetodavnih mjera prema poslodavcima koji ne primjenjuju zakonske propise.
Savez sindikata Republike Srpske insistira na dosljednoj primjeni zakonskih propisa i preduzimanju represivnih mjera prema poslodavcima koji svojim neodgovornim ponašanjem ugrožavaju živote i zdravlje radnika.
Stručna služba za zaštitu i zdravlje na radu
